โครงการเยาวชนพิทักษ์สายน้ำ

ทรัพยากรน้ำจะสำคัญกับสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศและสำคัญกับมนุษย์ในการอุปโภคบริโภคทั้งยังเป็นต้นกำเนิดของประเพณีและวัฒนธรรมให้คนในชุมชนได้มีปฎิสัมพันธ์กันมาอย่างยาวนาน เหมือนดังเช่น “คลองขนมจีน” จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ที่เป็นทั้งเส้นทางคมนาคม แหล่งอาหาร ตลาดท้องถิ่น และสายน้ำหลักที่ชุมชนร่วมกันจัดงานประเพณีในวาระต่างๆ การดำเนินโครงการจึงมุ่งเน้นการอนุรักษ์ที่ไม่ใช่เพียงการพัฒนาคุณภาพน้ำและฟื้นฟูระบบนิเวศเท่านั้น แต่ยังอนุรักษ์ประเพณีและวัฒนธรรมที่ช่วยส่งเสริมให้เกิดความเป็นชุมชนมากยิ่งขึ้น

เราทำอะไร?

ในช่วง 5 ปีแรก ของโครงการเยาวชนพิทักษ์สายน้ำมุ่งเน้นการสร้างความสัมพันธ์กับคนในชุมชนและ หน่วยงานภาครัฐใน 8 ชุมชนนำร่อง ผ่านการสื่อสารข้อมูลความรู้ โดยนักเรียนแกนนำ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อสร้างความตระหนักถึงสถานการณ์ปัญหา เข้าใจถึงสาเหตุของปัญหา จนนำไปสู่ความร่วมมือในการจัดการปัญหาร่วมกัน โดยสิ่งที่ควรเร่งดำเนินการ ได้แก่ การจัดการขยะ การกำจัดผักตบชวาโดยไม่ใช้สารเครมี พัฒนาคูน้ำรอบโรงเรียน แก้ปัญหาเรื่องการเปิด-ปิดประตูน้ำ ทำให้สามารถนำน้ำกลับมาใช้ประโยชน์เช่น ทำนาข้าว เลี้ยงหอยขม และทำกระชังปลา การพัฒนาคุณภาพน้ำในคูคลองรอบโรงเรียนสาคลีวิทยานำไปสู่การขยายจำนวนชุมชนที่ร่วมกันพัฒนาคูคลอง จาก 8 ชุมชนเป็น 12 ชุมชน ซึ่งครอบคลุมตลอดเส้นทางคลองขนมจีน ทั้งนี้ยังมุ่งเน้นการสร้างกลไกการจัดการคุณภาพน้ำอย่างยั่งยืน เพื่อให้คลองขนมจีนกลับมาเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญ และชุมชนได้ใช้สอยให้เกิดประโยชน์สูงสุด

เราทำอย่างไร?

โครงการฯ สนับสนุนให้เยาวชนเกิดการเรียนรู้ด้านทรัพยากรน้ำ ผ่านการเข้าค่ายให้ความรู้และดำเนินกิจกรรมการประกวดโครงการอนุรักษ์น้ำเพื่อเป็นเวทีในการสะท้อนเจตนารมย์ของเยาวชน ไม่เพียงแค่การดำเนินงานในส่วนกิจกรรมเท่านั้น ทางโครงการฯ ได้ตระหนักถึงวิกฤติและสถานการณ์น้ำในปัจจุบัน จึงได้จัดตั้ง “ศูนย์การเรียนรู้เยาวชนพิทักษ์สายน้ำ” ขึ้น ณ โรงเรียนสาคลีวิทยา อ.เสนา ซึ่งเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ด้านทรัพยากรน้ำแห่งแรกในจังหวัพระนครศรีอยุธยาโดยมีนักเรียนแกนนำเป็นผู้อำนวยความสะดวกและดำเนินกิจกรรมในสถานีการเรียนรู้ต่างๆ ให้แก่บุคคลที่สนใจนอกจากนี้

ทางโครงการฯ ยังดำเนินกิจกรรมเพื่อสร้างความตระหนักรู้ให้กับเครือข่ายเยาวชนใน จังหวัดพระนครศรีอยุธยาอีก 16 แห่ง และยังทำงานวิจัยร่วมกับหน่วยงานภาคการศึกษาอย่างมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา เพื่อนำข้อมูลทางวิทยาศาสตร์มาแปลงเป็นเนื้อหาสำหรับออกแบบกระบวนการเรียนรู้ ให้แก่กลุ่มนักเรียนและสมาชิกชุมชนที่ใช้ชีวิตอยู่บนเส้นทางกว่า 21 กิโลเมตร

จวบจนถึงวันนี้ ความสำเร็จของโครงการเยาวชนพิทักษ์สายน้ำที่เกิดขึ้นสะท้อนให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของการทำงานตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ทางโครงการฯ สร้างแรงบันดาลใจให้เยาวชนได้ตระหนักและเป็นส่วนหนึ่งของการอนุรักษ์แหล่งน้ำในชุมชนของตัวเอง ส่งผลให้แหล่งน้ำในชุมชนมีคุณภาพที่ดีขึ้นเป็นลำดับ โดยมีตัวชี้วัดทางธรรมชาติ อาทิ สัตว์น้ำมีจำนวนเพิ่มขึ้น ไม่ว่าจะเป็นกุ้งฝอย หอยกาบ หรือหอยขม และเป็นอีกหนึ่งดัชนีชี้วัดคุณภาพน้ำสำคัญ นั่นคือ ‘หิ่งห้อย’ ที่เริ่มปรากฎตัวมากกว่าในอดีต

ชุมชนคลองขนมจีนไม่เพียงแค่คงคุณภาพที่ดีของสายน้ำไว้ได้ แต่ยังสามารถสืบสานวัฒนธรรม-ประเพณีท้องถิ่นในอดีตให้ลูกหลานของชุมชนได้รับรู้และ ร่วมสืบสานมรดกล้ำค่านี้ร่วมกันต่อไป

คุณสามารถเป็นส่วนหนึ่งของงานอนุรักษ์ไปกับเราได้
การสนับสนุนของท่านคือหนึ่งในการสร้างพลัง และต่อลมหายใจให้กับสัตว์ป่า